چرا استفاده از ماسک های جراحی تا این حد در آسیا رواج دارد؟ - سفر به مالزی

اگر تابه حال از متروی نیویورک استفاده کرده باشید، حتما دیده اید که عده زیادی از مردم از ماسک جراحی استفاده می کنند. به احتمال زیاد این پدیده از ژاپن شروع شده است؛ اما اکنون در خیابان ها، معابر عمومی و حتی در مدارس بسیاری از شهرهای بزرگ جهان نیز به وفور شاهد مردمی هستید که دهان و بینی خود را با ماسک های جراحی پوشانده اند. در نگاه اول، هدف این کار محافظت از فرد در برابر بیماری های سرایت پذیر از طریق هوا یا شاید آلودگی هوا به نظر می رسد؛ اما واقعیت فراتر از یک احتیاط ساده پزشکی است. در ادامه، نکاتی درباره علت رواج استفاده از ماسک جراحی در آسیا و سایر نقاط جهان توضیح داده می شود.

ریشه در فلسفه تائو

نفوذ فرهنگی تائویسم در سرتاسر ژاپن، چین و کره، نقشی غیرمنتظره و مجذوب کننده در فراگیری تمایل به پوشیدن ماسک در شرق آسیا ایفا می کند. این کشورها، همگی، دارای اشتراکات زیادی در خصوص طب سنتی چینی (TCM) هستند و بر اساس دستورات این مکتب پزشکی، نفس و تنفس رابطه ای تنگاتنگ با سلامت بدن دارند. بر همین اساس، قرار گرفتن انسان در معرض هوای آلوده به شدت برای وی خطرناک است. یکی از مهم ترین مفاهیمی که دراین باره باید دانست، عبارت چی (qi) است که در زبان چینی به معنای اتمسفر یا رایحه است.

معتقدان به فلسفه تائویسم، به شدت باور دارند که در صورت تخلیه بدن از چی، احتمال شروع درد و بیماری افزایش می یابد. بنابراین، تنفس پاک یکی از اصول مهم برای حفظ چی خوب در بدن است و پوشاندن صورت، جلوگیری از خروج چی خوب از بدن و ورود هرگونه هوای سمی به داخل بدن، از جمله راهکارهای اطمینان یافتن از تنفس پاک است.

با اینکه دستورات طب سنتی چینی نقش مهمی در ورود ماسک جراحی به باورهای کهن مردم منطقه دارد؛ اما علت فراگیری آن فقط این نیست.

اصول بهداشتی

اولین بار، پس از وقوع زلزله گریت کانتو (Great Kanto Earthquake) در سال 1923 بود که استفاده از ماسک های جراحی در خیابان های توکیو و یوکوهوما رواج پیدا کرد. این زمین لرزه موجب شکل گیری آتش سوزی گسترده ای شد که بیش از 600 هزار خانه را ویران کرد و چندین هفته، آسمان این دو شهر پر از دود و خاکستر بود. با توجه به کیفیت فوق العاده بد هوا در آن زمان، استفاده از ماسک جراحی در میان ساکنان این دو شهر تبدیل به امری متداول شد.

کمی بیش از یک سال بعد و در سال 1934، ماسک های جراحی یک بار دیگر از انبارها خارج شدند. این بار، شیوع اپیدمی جهانی آنفلوآنزا منجر به استفاده منظم از ماسک های صورت در ژاپن، به ویژه، در ماه های زمستان، شد. برخلاف باور عموم - و هم راستا با تمایل شدید ژاپنی ها به رعایت آداب اجتماعی - ماسک های صورت تنها برای محافظت از فرد در برابر میکروب های خارجی استفاده نمی شوند؛ بلکه هدف از پوشیدن آن ها، جلوگیری از انتقال میکروب های خود فرد به دیگران هم است.

پدیده فوق در دهه 1950 میلادی و زمانی که صنعتی سازی پسا جنگ در ژاپن منجر به آلودگی هوا در سطحی گسترده شد، در میان مردم تثبیت شد. آلودگی شدید هوا باعث شد که بسیاری از ژاپنی ها، در تمام طول سال از ماسک استفاده کنند.

فرایند معاصر

فارغ از ریشه های فرهنگی یا تاریخی تمایل به پوشیدن ماسک های جراحی در جوامع شرق آسیا، این فرایند اکنون شکلی مستقل به خود گرفته است. در ژاپن، ماسک های جراحی تبدیل به یک مد و زیورآلاتی شده اند که تفاوت چندانی با دستبندها و گردنبندها ندارند. این لوازم اکنون در طرح ها و رنگ های متنوع و با اشکالی از شخصیت های پرطرفدار سریال های تلویزیونی به فروش می رسند.

همچنین، جوان ها از ماسک ها به عنوان وسیله ای برای مدیریت روابط اجتماعی خود استفاده می کنند. جون فوجی کاکا، روانشناس نوجوانان، می گوید:

وقتی با دیگران برخورد می کنیم، باید تصمیم بگیریم که یا لبخند بزنیم یا عصبانیت مان را بروز بدهیم. با پوشیدن ماسک، می توان از انجام اجباری چنین کاری جلوگیری کرد. تمایل به پوشیدن ماسک برای جلوگیری از برخورد مستقیم با دیگران ریشه در فرهنگ کنونی جوانان دارد که خیلی از آن ها به برقراری ارتباط غیرمستقیم از طریق ایمیل و رسانه های اجتماعی عادت کرده اند.