نوآوری اجتماعی در سیاست گذاری ، پلی برای مشارکت مردم ساخته شد - سفر به مالزی

به گزارش گروه فناوری خبرنگاران به نقل از معاونت علمی و فناوری رییس جمهور؛ بر اساس گزارش تحقیقات و مطالعات بنیادیانگ، در گذشته تصور بر این بود که نوآوری اجتماعی صرفاً در سازمان های غیرانتفاعی در بخش غیر رسمی صورت می گیرد. اما دیدگاه های اخیر تاکید دارند که نوآوری اجتماعی در همه بخش ها بروز می نماید و نوآوری های خاص اغلب در تعامل بین بخش های مختلف تکامل می یابند. بخش های خصوصی و دولتی در هر دو بخش سیاست ها و مدل های خدمات و بخش غیر رسمی و نهایتا خانواده، چهار بخش مورد تاکید در ایجاد و توسعه نوآوری های اجتماعی هستند.

از سوی دیگر، نوآوری ها می توانند در بیش از یک بخش درگیر شوند؛ نوآوری شروع شده توسط یک بخش می تواند توسط سایر بخش ها ادامه یابد.

موسسه دام واد، پنج بازیگر اصلی نوآوری اجتماعی را دولت، شهفرایندان، سازمان های مدنی، نظام آموزشی و شرکت ها می داند. بر این اساس توفیق نوآوری اجتماعی در توسعه را تعامل متقابل و مستمر آن ها می دانند.

ارائه یک الگوی جامع از نوآوری اجتماعی

با این حال یک الگوی جامع از نوآوری اجتماعی با قابلیت وفاق عمومی در سطح دنیای یا حتی ملی ارائه نشده است و پژوهش های اجرا شده به صورت موردی و در سطح سازمانی بوده است. به عنوان نمونه در یکی از این مطالعات سیاست ها، نهادها، فضای اجتماعی، منابع و فضای کارآفرینی از مهمترین معیار ها برای ایجاد نوآوری اجتماعی معرفی شده است.

در مطالعه ای دیگر، اکوسیستم نوآوری اجتماعی سوئد، متشکل از جامعه مدنی، بخش خصوصی، بخش عمومی و دولتی، شهفرایندان، کارآفرینی اجتماعی و دانشگاه نام برده شده است. در پژوهش های بعضی از اندیشمندان، مشخصا محصول، فرآیند و حکمرانی و ظرفیت سازی به عنوان ابعاد اصلی نوآوری اجتماعی مورد توجه نهاده شده اند؛ بنابراین نوآوری اجتماعی نه تنها خاص بخش خصوصی و غیر انتفاعی نیست بلکه به دلیل گستره کاربری آن در سطح جامعه و به تبع آن، ضرورت ایجاد امکان دسترسی به ظرفیت ها و قابلیت های موجود و استفاده از همه منابع، احتیاجمند همکاری بخش دولتی و حکمرانی با دیگر بخش های فعال است.

در این راستا اخیرا شاهد تقاضای بیشماری در حیطه خط مشی گذاری عمومی در نوآوری اجتماعی در مفاهیم، ابزارها، اقدامات مناسب و الگوبرداری هستیم. درواقع تقاضا برای نوآوری اجتماعی به عنوان ابزاری برای سیاستگذاری، همزمان با شدت بحران های اقتصادی و اقتصادی اوج گرفته است؛ بروز مسائلی، چون بیکاری، تغییر هرم سنی جوامع به سمت کهنسالی، تغییرات آب و هوایی و مهاجرت های فراملیتی، تنش فزاینده ای را در میان جوامع، دولت ها و بازار ایجاد نموده است که نشان می دهد دنیا در آستانه تحولات عظیم اجتماعی واقع شده است. لذا به نظر می رسد سیاست گذاری در نوآوری به منظور رسیدگی به مسائل پیچیده اجتماعی که بحران های کنونی عامل ایجاد آن ها هستند، امری لازم است.

در این راستا با ذکر یک مثال سعی در شفاف سازی اهمیت و ضرورت ورود نوآوری اجتماعی در سیاستگذاری و راه چاره به کار گرفته شده جهت دستیابی به این مهم -به عنوان نمونه داریم.

استراتژی نوآوری اجتماعی سئول

زمانیکه سون پارک (Wonsoon Park) در سال 2011 مسئولیت شهرداری شهر سئول را بر عهده گرفت، بسیاری او را به عنوان شهردار نوآوری اجتماعی می شناختند. او بر تغییر فرهنگ و رابطه بین دولت کلانشهر سئول (SMG) و شهفرایندان شهر سئول تمرکز کرد و نوآوری اجتماعی را به عنوان راهی جدید برای حل مسائل اجتماعی که قبلا حل نشده یا به تازگی پدید آمده اند، تعریف کرد. به نظر می رسد که این تعریف بیشتر از احتیاج های اجتماعی و توانایی ها بر روی مسائل اجتماعی متمرکز است.

ون سون در کارزار تبلیغاتی خود تاکید داشت که شهفرایندان شهردار هستند و مشارکت شهفرایندان را به عنوان یک اصل تشویق می کرد. همین امر نیز به عنوان زیربنای کار وی نهاده شد.

فلسفه و عملکرد شهردار پارک در گوش دادن و عمل به نگرانی های شهفرایندان از همان ابتدای کارزار انتخاباتی وی مشهود بود. او در خیابان با شهفرایندان دیدار و مصاحبه می کرد و از ابزار های مختلف رسانه های اجتماعی، برای برقراری ارتباط و گوش دادن به احتیاجمردم استفاده کرد. در حقیقت پارک که از ابتدا ماموریتش بر پایه ایجاد تغییر بود، سبب شد تا SMG از مشارکت شهفرایندان و مصاحبهی آزاد در فرایند سیاستگذاری خود استقبال و استفاده کند. زیرا مشارکت شهفرایندان در شناسایی و درک بهتر احتیاج ها و چالش های اجتماعی از اهمیت بالایی برخوردار است.

ایده پردازی با مشارکت شهفرایندان

درواقع SMG با گوش دادن مستقیم به صدای شهفرایندان به وسیله مدل های جدید ارتباطی، سیاست ها و راه چاره های جدیدی را تأمین نموده که احتیاج های اجتماعی را برآورده می نماید. یکی از راه های ایده پردازی به وسیله مشارکت شهفرایندان، استفاده از طیف مشارکت عمومی است که توسط انجمن بین المللی مشارکت های مردمی ایجاد شده است و به منظور افزایش سطح تأثیرگذاری عمومی، از اطلاع رسانی تا مشورت، مشارکت، همکاری و در نهایت، توانمندسازی را شامل می گردد. بعلاوه، این رویکرد ها باعث ایجاد همکاری و تعاملات جدید بین شهفرایندان، کارمندان دولت و سیاست گذاران فراتر از فرایند های معمول کار شده است.

در این راستا شهردار شهر سئول یکی از اصلی ترین مکانیزم هایی که برای ایجاد بستری باز در مدیریت شهر و امکان مشارکت شهفرایندان استفاده کرد، مدل های جدید ارتباطات بصورت آنلاین و آفلاین بود. ابزار هایی که برای ارتباطات آنلاین در نظر گرفت هم عبارتند از پلتفرم پخش زنده آنلاین، وب سایتی که محتوای ایجاد شده توسط کاربر را نشان می دهد، وب سایت رسمی SMG، بستر آنلاین برای جمع آوری ایده ها، برنامه ای در تلفن همراه برای رسیدگی به شکایات شهفرایندان و برنامه ای دیگر برای پیشگیری و اطلاع رسانی از مسائل و چالش ها. ضمن اینکه دو بخش اصلی که در توسعه و اجرای فعالیت های نوآوری اجتماعی پارک وجود داشتند.

دفتر نوآوری اجتماعی و دفتر ارتباطات عمومی بودند. این دو دفتر مستقیما زیر دفتر شهردار قرار داشتند که نشان دهنده عزم او برای قرار دادن نوآوری اجتماعی و مشارکت شهفرایندان به عنوان اصول اصلی مدیریت شهری بود.

میراثی ماندگار برای شهر ها

از اقدامات خلاقانه وی در طول دوره خدمتش می توان به قرار دادن یک گوش عظیم در بیرون تالار شهر برای دریافت پیشنهادات مردم اشاره نمود تا نشان دهد به که نظرات آن ها گوش فرا می دهد. تاسیس پارک نوآوری اجتماعی و دفتر سیار شهردار نیز ازجمله دیگر اقدامات او بود که به گفته خودش تغییر زندگی شهفرایندان سئول تنها از پشت میز امکان پذیر نیست، بلکه باید به درون زندگی آن ها رفت. درواقع او نحوه تعامل شهفرایندان با حکومت را تغییر داد و اولین شهر مردم محور (برپایه قدرت مردم) در دنیا را بنا نهاد و به گفته جف مولگان اندیشمند و نظریه پرداز حوزه نوآوری اجتماعی، وی میراثی ماندگار برای اداره کلان شهر ها بر پایه خلاقیت و دلسوزی به یادگار گذاشت.

ون سون پارک با رویکرد نوآورانه اش در سیاستگذاری کلان شهر سئول نشان داد که مشارکت شهفرایندان در فرایند سیاستگذاری به ترسیم احتیاج های اجتماعی و شناسایی راه چاره های بالقوه یاری شایانی می نماید. ضمن اینکه، این نوع تعامل باعث ایجاد نقش ها و روابط جدید، توسعه دارایی ها و توانایی ها و استفاده بهتر از دارایی ها و منابع می گردد.

اما این رویکرد نیز مسائل و موانعی در مسیرش داشت که شاید عظیمترین آن، چالش در تشویق اعتماد بین شهفرایندان، افسران عمومی، گروه های مدنی و کارشناسان برای همکاری و ایجاد راه چاره های جدید باشد. زیرا تجربیات گذشته، بسیاری از مردم کره جنوبی را به این فکر انداخت که فرایند های تعامل شهفرایندان اتلاف وقت است و این احساس، بی علاقگی نسبت به فعالیت های مشارکتی را در شهفرایندان ایجاد می نماید. با این حال رویکرد ارتباطی چند کاناله SMG علی رغم چالش هایی که داشت، درس های ارزشمندی را به سایر شهر هایی که با جاه طلبی قصد دارند نوآوری اجتماعی را شروع و راهنمایی نمایند، ارائه می دهد.