هرم پلکانی جوزر نخستین هرمی است که ساخته شد - سفر به مالزی

هرم پلکانی جوزر که حدود چهار هزار و هفتصد سال پیش در سقاره ساخته شده، نخستین هرمی محسوب می گردد که مصریان بنا نموده اند.

جوز، فرعون مصر باستان که نام این هرم پلکانی نیز از او برگرفته شده، در دودمان سوم مصر بر این سرزمین حکومت میکرد. کارشناسان معتقدند که برنامه ریزی ساخت این هرم را ایمهوتپ وزیری که به او خدمت میکرد، برعهده داشته است.

هرم جوزر در ابتدا به عنوان یک مقبره مصطبه (بنایی با سقف صاف و دیوارهای شیب دار) ساخته شد و پس از چندین بازسازی در نهایت به یک هرم 60 متری با نمایی متشکل از شش طبقه تبدیل شد. این هرم با استفاده از 330,400 متر مکعب سنگ و گل ساخته شد.

تونل هایی که زیر این هرم ساخته شده اند یک شبکه پر پیچ و خم 5.5 کیلومتری را تشکیل می دهند.

در ابتدا، اجساد فرعون ها در مقبره های مصطبه کوچکتر ساخته میشدند و سارقان می توانستند با حفاری سقف آن وارد شوند، اما با ساخت هرم پلکانی جوزر ورود به مقبره با حفاری از قسمت قله تقریبا غیرممکن میشد. رگ کلارک که یک مصرشناس است، اعتقاد دارد حفاظت از مقبره در مقابل با سارقان یکی از دلایلی است که مصریان باستان به ساخت این هرم پلکانی روی آوردند.

با اینکه هرم پلکانی از امنیت بهتری برخوردار بود، اما مردم در نهایت توانستند به داخل آن راه پیدا نمایند و امروزه بیشتر آثار تاریخی داخل مقبره و حتی مومیایی جوزر در آن وجود ندارد. البته همه مومیایی های این مقبره از محل ربوده نشده اند. در نتیجه کاوش های باستان شناسی اخیر که در این محل اجرا شده است، سه مومیایی متعلق به سالهایی در فاصله 712 تا 332 پیش از میلاد در دالان جوزر کشف شد. این اکتشاف نشان می دهد در این بازه زمانی، مردم نه تنها به قصد سرقت وارد این هرم نمیشدند، بلکه مومیایی های بیشتری را نیز داخل آن قرار میدادند.

به گفته لنر هرم پلکانی جوزر در مرکز مجتمعی به مساحت 15 هکتار واقع شده است. یک معبد و یک مجسمه فرعون جوزر در بخش شمالی این هرم واقع شده است. این مجسمه به نحوی در داخل اتاقک سنگی کوچکی قرار داده شده است که چشم های فرعون از داخل حفره مقابل آن قابل مشاهده باشد.

در بخش زیرین این هرم پلکانی شمار زیادی از تونل و دالان ساخته شده است. در مرکز این تونل ها، یک دالان به عمق 28 متر قرار گرفته است و اتاقک تابوت فرعون جوزر نیز در انتهای این دالان واقع شده است. زمانی که باستان شناسان این دالان را کشف کردند، تابوت فرعون در آن قرار نداشت، اما ادامه کاوش در این دالان به کشف 32 تکه از تابوت دان گرانیتی فرعون منجر شد. کارشناسان با آنالیز این تکه های بجای مانده دریافتند تابوت دان این فرعون حدودا 1.75 تن وزن داشته است. تحقیقات نشان می دهد سازندگان ابتدا قصد داشتند سقف این مکان را با سنگ های آهکی که روی آنها طرح چندین ستاره حکاکی شده است، تزئین نمایند تا از این طریق بتوانند نمایی از یک آسمان پرستاره را بوجود بیاورند، اما در نهایت سقف ساده و با سنگ های گرانیتی ساخته شد.

ساخت این هرم پلکانی سرمنشأ ساخت هرم در مصر باستان بود. البته فرایند ساخت هرم با بنا شدن اهرام جیزه به اوج رسید. در نتیجه ایمهوپ که به عنوان طراح هرم پلکانی جوزر شناخته می گردد، آغازگر یک برنامه ساخت و ساز و معماری بود. فرعون جوزر به ایمهوتپ افتخار نادری اعطا کرد و اجازه داد نام و عنوان او زیر یکی از مسجمه های فرعون حکاکی گردد. یکی از لقب هایی که برای ایمهوتپ استفاده میشد رئیس مجسمه سازان بود، لقبی که شایسته طراح نخستین هرم مصری است.

یکی از مسائلی که از دیرباز فکر علاقمند را مشغول نموده است، موقعیت مکانی مقبره ایمهوتپ است. مصرشناسان معتقدند با توجه به نقش ایمهوتپ در ساخت هرم پلکانی این احتمال وجود دارد که او در نزدیکی این سازه دفن شده باشد. البته بر اساس یکی از فرضیه ها ایمهوتپ را زیر هرم پلکانی دفن نموده اند و فقط ادامه کاوش در هرم می تواند صحت یا نادرستی این فرضیه را اثبات کند.